Tượng đài Xô Viết Nghệ Tĩnh tại thị trấn Can Lộc

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh bắt đầu nổ ra từ cuộc biểu tình của công nhân Bến Thủy - Vinh, trong một thời gian ngắn đã nhanh chóng lan rộng đến các huyện ở hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Chính quyền thực dân, phong kiến ở nhiều địa phương bị tê liệt hoặc tan rã. Trước tình hình đó, Ban Chấp hành Nông hội Đỏ đứng ra quản lý nông thôn, làm chức năng chính quyền cách mạng lâm thời theo kiểu Xô Viết công nông. Từ tháng 9/1930 đến đầu năm 1931, tại Nghệ An và Hà Tĩnh, chính quyền Xô Viết đã điều hành mọi mặt đời sống xã hội và phát huy quyền làm chủ của quần chúng.

Can Lộc là một trong những địa phương đi tiên phong, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, từ tháng 5/1930 đến tháng 9/1930, trên địa bàn đã nổ ra 40 cuộc biểu tình quy mô huyện và liên xã, hàng trăm cuộc biểu tình, mít tinh quy mô xã, thôn. Đặc biệt là cuộc biểu tình ngày 7/9/1930, hơn 1.000 nông dân ở các tổng đã mang cờ đỏ búa liềm, hô vang khẩu hiệu, rầm rộ kéo tới huyện đường. Trước áp lực của quần chúng Nhân dân, bè lũ tay sai chạy trốn, để ngỏ công đường cho đoàn biểu tình. Sau đó, Nhân dân Can Lộc tiếp tục tổ chức nhiều cuộc đấu tranh anh dũng, kiên cường.

Sáng ngày 22/12/1930, nhân ngày kỷ niệm “Quảng Châu bạo động”, Huyện ủy Can Lộc tổ chức biểu tình quy mô toàn huyện. Từ sáng sớm, các đoàn biểu tình rầm rộ từ các ngả đường đổ về huyện lỵ, hàng nghìn người hô vang khẩu hiệu đòi giảm tô, bỏ các loại thuế, thả hết tù chính trị, tăng lương, giảm giờ làm… Thực dân Pháp đã đàn áp dã man, khiến 42 người hy sinh và hàng chục người bị thương. Trong những ngày cuối năm 1930, đầu năm 1931, hầu khắp các địa phương trong huyện Can Lộc sôi sục khí thế đấu tranh, làm tê liệt và tan rã bộ máy thống trị của bọn thực dân phong kiến, mở ra một giai đoạn mới của phong trào đấu tranh cách mạng. Nhân dân Can Lộc đã lập 73 làng Xô viết ở khắp các tổng trong huyện trên tổng số 170 làng Xô viết trong toàn tỉnh. Làng Xô viết Đỉnh Lự ở tổng Phù Lưu (nay thuộc xã Tân Lộc, huyện Lộc Hà) là làng Xô Viết đầu tiên của huyện Can Lộc và của tỉnh Hà Tĩnh.

Thực dân Pháp và phong kiến tay sai đã điên cuồng khủng bố, dìm các làng Đỏ trong bể máu, gây tổn thất lớn cho phong trào cách mạng. Tính đến cuối năm 1932, toàn huyện có 258 cán bộ, đảng viên và quần chúng bị giết hại; 1.829 người bị bắt, 648 người bị quản thúc. Mặc dù bị kẻ thù đàn áp đẫm máu, nhưng tinh thần đấu tranh bất khuất và khí thế hào hùng của cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh đã để lại cho Đảng và Nhân dân ta nhiều bài học lịch sử quý giá về lãnh đạo, chỉ đạo phong trào, tổ chức lực lượng, về phát động quần chúng giành, xây dựng và giữ chính quyền. Đây là cuộc diễn tập đầu tiên của quần chúng Nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng, chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Tự hào là quê hương cách mạng, dưới ánh sáng đổi mới và sự nhạy bén trong việc triển khai thực hiện các đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, với quyết tâm chính trị cao với những bước đi cụ thể, cách làm sáng tạo, những năm qua, Đảng bộ và Nhân dân huyện Can Lộc đã chung sức, đồng lòng, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, tranh thủ tối đa các nguồn lực, nắm bắt thời cơ, vượt qua khó khăn, thử thách, giành nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực.

Thị trấn Can Lộc

Đến cuối năm 2019, tổng giá trị sản xuất toàn huyện đạt gần 4.000 tỷ đồng, thu ngân sách đạt gần 300 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người đạt gần 37 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 3,6%. Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, Can Lộc đã huy động được hơn 16.000 tỷ đồng, cùng hàng triệu ngày công, hiến tặng hàng trăm ngàn m ² đất để mở rộng, nâng cấp hạ tầng giao thông và xây dựng các công trình phúc lợi; thành lập được gần 1.000 mô hình sản xuất cho thu nhập cao. Đặc biệt, huyện Can Lộc đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới, về đích trước 01 năm so với mục tiêu đề ra. Năm 2018 xã Đồng Lộc được công nhận Thị trấn; hiện nay đang đề nghị công nhận thị trấn Nghèn đạt đô thị loại IV.

Thời gian tới, Đảng bộ và Nhân dân toàn huyện sẽ tiếp tục đoàn kết, đồng lòng, năng động, sáng tạo, nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra; quyết tâm xây dựng huyện Can Lộc sớm đạt chuẩn huyện nông thôn mới nâng cao, thực sự giàu mạnh, văn minh, xứng đáng với truyền thống quê hương Xô Viết anh hùng.

Võ Quang Đạt (Ban Tuyên giáo Huyện ủy Can Lộc)