Chỉ số PCI do VCCI và USAID hợp tác xây dựng từ năm 2005, nhằm đánh giá môi trường kinh doanh, chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các tỉnh, thành phố của Việt Nam. Để xây dựng PCI, VCCI tiến hành khảo sát doanh nghiệp tại các tỉnh, thành phố theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Mỗi năm, có khoảng 10 nghìn doanh nghiệp ngoài quốc doanh trả lời điều tra PCI. Để xây dựng bộ chỉ số này, ngoài dữ liệu điều tra, nhóm nghiên cứu của VCCI còn sử dụng các thông tin khác đã công bố của các bộ, ngành...

PCI tính theo thang điểm 100, gồm 10 chỉ số thành phần: 1.Gia nhập thị trường; 2.Tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đất; 3.Tính minh bạch; 4.Chi phí thời gian; 5.Chi phí không chính thức; 6.Tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh; 7.Cạnh tranh bình đẳng. 8.Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp; 9.Đào tạo lao động; 10.Thiết chế pháp lý.

Theo VCCI, năm 2015, Ban tổ chức nhận được phản hồi của 10.158 doanh nghiệp tư nhân trong nước tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 1.823 doanh nghiệp thành lập trong năm 2015 và gần 1.600 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đến từ 43 quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam.

Kết quả, Đà Nẵng tiếp tục dẫn đầu; Đồng Tháp tiếp tục xếp thứ 2; Quảng Ninh vươn lên vị trí thứ 3 (năm 2014 xếp thứ 5); Vĩnh Phúc lên thứ 4 (năm ngoái xếp thứ 6); Lào Cai tụt xuống thứ 5 (năm 2014 xếp thứ 3); TP.HCM tụt xuống thứ 6 (năm 2014 xếp thứ 4); Hà Nội tăng 2 bậc, xếp thứ 24; đứng cuối bảng là Đăk Nông; Hà Tĩnh xếp thứ 45 (giảm 10 bậc so với năm 2014, bằng năm 2013), trong khi các tỉnh liền kề là Nghệ An xếp thứ 32; Quảng Bình xếp thứ 50.

Nhìn lại thứ hạng PCI của Hà Tĩnh qua các năm như sau:

(Riêng năm 2005, VCCI công bố PCI của 42 tỉnh, thành phố, không có Hà Tĩnh)

PCI phản ánh môi trường đầu tư, kinh doanh của các địa phương, là kênh thông tin tham khảo tin cậy về địa bàn đầu tư, kinh doanh, nhất là trong bối cảnh phân cấp từ Trung ương xuống cấp tỉnh diễn ra mạnh mẽ. Những năm đầu tiên sau khi công bố, nhiều tỉnh, thành phố chưa đồng tình về chỉ số này nhưng dần dần đã chấp nhận và sử dụng rộng rãi. Theo thống kê của VCCI đã có hơn 40 tỉnh, thành phố sử dụng kết quả PCI để ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, chương trình hành động (của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh) nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. 

Đối với Hà Tĩnh, ngày 04/4/2012, Ủy ban nhân dân tỉnh có Chương trình hành động số 121/CTr-UBND nhằm nâng cao Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh giai đoạn 2012 - 2015. Tuy vậy, quá trình tổ chức thực hiện chương trình vẫn còn nhiều hạn chế, môi trường đầu tư, kinh doanh của tỉnh chưa được cải thiện nhiều, thể hiện rõ nhất là dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp chưa tốt; việc đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế, số lượng, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được nhu cầu; chi phí gia nhập thị trường còn cao…

Do vậy, Ủy ban nhân dân tỉnh cần sớm tổ chức đánh giá việc thực hiện Chương trình hành động số 121/CTr-UBND, có giải pháp hữu hiệu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đổi mới chính sách phát triển doanh nghiệp, từ đó cải thiện Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong thời gian tới.

Nguyễn Trung Thành (Chi cục Thống kê TP Hà Tĩnh)