Tuyến đường xanh sạch đẹp tại thôn Tam Đồng, xã Cẩm Vịnh, huyện Cẩm Xuyên

Đến nay, sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn có nhiều thay đổi, đời sống vật chất, tinh thần của người dân từng bước được cải thiện. Toàn tỉnh hiện có 9/13 huyện, thành phố, thị xã đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM), 50 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (chiếm 27,4%), 07 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (chiếm 3,8%) và 177/182 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 97,2%). Để có được kết quả tích cực đó, giải pháp xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu và cơ chế hỗ trợ xi măng được xác định là một trong những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng và có tính chiến lược để thực hiện thành công xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh.

Xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, hỗ trợ xi măng là tiêu chí, chính sách riêng của Hà Tĩnh trong xây dựng NTM, được tính là tiêu chí thứ 20 trong đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn. Hệ thống các cơ chế, chính sách được ban hành đồng bộ, kịp thời, tạo điều kiện cho các địa phương, cơ sở chủ động triển khai thực hiện. Kết quả thực tiễn đã khẳng định đây là chủ trương đúng đắn của tỉnh, hợp lòng dân, có tính lan tỏa nhanh, đạt kết quả tích cực, là yếu tố quan trọng trong chỉnh trang, tạo cảnh quan môi trường khu dân cư xanh, sạch, đẹp và thân thiện.

Đến nay, toàn tỉnh có 914 thôn được công nhận đạt chuẩn khu dân cư NTM kiểu mẫu và 8.239 vườn được công nhận đạt chuẩn vườn mẫu. So với khu dân cư trước đây, khu dân cư NTM kiểu mẫu có hạ tầng thiết yếu được nâng cấp, chỉnh trang, tạo ra diện mạo mới cho cộng đồng nông thôn, nhà ở dân cư có nhiều cải thiện, vườn hộ được quy hoạch, các giá trị văn hóa truyền thống được khôi phục, phát huy. Nhiều địa phương đã hình thành, kết nối tua tuyến du lịch trải nghiệm nông thôn mới, trở thành điểm tham quan, học tập kinh nghiệm cho các địa phương trong và ngoài tỉnh, đã trở thành vùng quê “Trù phú - An lành”, là “nơi đáng sống” như thôn Nam Trà (xã Hương Trà, huyện Hương Khê); thôn Yên Mỹ (xã Cẩm Yên, huyện Cẩm Xuyên); thôn Hà Thanh (xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà)...

Phong trào xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, làm đường giao thông nông thôn, rãnh thoát nước và kênh mương nội đồng trên địa bàn nhận được sự ủng hộ tích cực từ người dân, nhờ đó đã huy động nguồn lực lớn từ ngày công lao động, hiến đất, hiến cây, kinh phí, vật tư... Giai đoạn 2017 -2022, tổng nguồn lực xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu là 1.681.308 triệu đồng, trong đó: Ngân sách nhà nước hỗ trợ 543.190 triệu đồng, chiếm 32,3%; huy động xã hội hóa 1.138.118 triệu đồng, chiếm 67,7%. Với cơ chế hỗ trợ xi măng làm đường giao thông trong giai đoạn 2017-2021, mỗi năm toàn tỉnh trung bình làm được khoảng 562km đường bê tông xi măng, với tổng kinh phí xây dựng công trình khoảng hơn 340 tỷ đồng; trong khi nếu đầu tư 562km đường bê tông xi măng theo đầu tư công, nguồn vốn đầu tư cần khoảng 1.685 tỷ đồng, gấp gần 5 lần kinh phí so với đầu tư theo cơ chế hỗ trợ xi măng.

(Ảnh minh họa)

Có thể khẳng định việc xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu đã tạo điều kiện tối đa cho người dân phát huy vai trò chủ thể của mình, tạo động lực trực tiếp cho người dân và cộng đồng dân cư tham gia, bởi cốt lõi là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn; môi trường sống được cải thiện; tình làng, nghĩa xóm gắn kết mật thiết hơn, từ đó đã tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn và cộng đồng dân cư. Trong điều kiện nguồn vốn ngân sách khó khăn, với cơ chế hỗ trợ xi măng của tỉnh cùng phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, phong trào làm đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng của tỉnh trong những năm qua đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, Hà Tĩnh được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước về phong trào giao thông nông thôn.

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, quá trình lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và cơ chế hỗ trợ xi măng trên địa bàn tỉnh qua giám sát thấy bộc lộ một số khó khăn, hạn chế: Công tác tuyên truyền, vận động tại một số địa phương chưa được quan tâm đúng mức; một bộ phận người dân còn có tư tưởng trông chờ, dựa vào sự hỗ trợ, đầu tư của Nhà nước. Phong trào xây dựng nông thôn mới, khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và đường giao thông nông thôn, kênh mương nội đồng ở một số xã gần đây có biểu hiện chững lại. Việc ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất vườn hầu như không có hoặc có nhưng hình thức, không hiệu quả.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả và tính bền vững của các khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu và cơ chế hỗ trợ xi măng trên địa bàn tỉnh, góp phần xây dựng tỉnh Hà Tĩnh đạt chuẩn nông thôn mới, thời gian tới các cấp, các ngành, địa phương cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp sau:

Tiếp tục tuyên truyền sâu rộng, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao về nhận thức, hành động trong hệ thống chính trị và nhân dân toàn tỉnh về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Khơi dậy, phát huy tinh thần tự chủ, ý chí tự lực, tự cường và nội lực của người dân; đẩy mạnh xã hội hóa nguồn lực trong xây dựng nông thôn mới. Tạo mọi điều kiện, đề cao vai trò chủ thể của người dân cũng như khai thác, huy động sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, làm đường giao thông nông thôn, rãnh thoát nước, kênh mương nội đồng. Huy động tối đa nguồn lực xã hội hóa và nguồn Nhân dân đóng góp, xem đây là nguồn lực chủ yếu để tổ chức triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới.

Đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy và sự quản lý, điều hành của chính quyền các cấp; kiện toàn hệ thống ban chỉ đạo, tổ công tác của các cấp, các sở, ngành đảm bảo thống nhất trong chỉ đạo từ tỉnh đến cơ sở. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh, cấp huyện và chuyên trách cấp xã theo hướng chuyên nghiệp, chủ động, sáng tạo trong công tác tham mưu. Chú trọng bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ cơ sở. Tập trung huy động, lồng ghép, quản lý và thực hiện có hiệu quả các cơ chế, chính sách của Trung ương, tỉnh, huyện, đặc biệt chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh. Cơ chế hỗ trợ xi măng là chính sách đặc thù của tỉnh, đã được duy trì trong thời gian dài, cần sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả đạt được để xem xét, cân nhắc việc tiếp tục thực hiện trong thời gian tới với phạm vi và đối tượng phù hợp; trong đó xem xét theo hướng hỗ trợ đối với các địa bàn khó khăn, huyện phấn đấu về đích nông thôn mới.

Trần Xuân Hoàng (Văn phòng Tỉnh ủy)