Theo đó, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2020-2025 tầm nhìn 2030, với mục tiêu, yêu cầu đề ra là: Quân đội có sức mạnh tổng hợp, sức chiến đấu ngày càng cao, cơ cấu tổ chức đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, điều chỉnh lực lượng phù hợp, sẵn sàng đáp ứng nhiệm vụ khi đất nước chuyển sang thời chiến.

Tính cách mạng và khoa học của chủ trương trên bắt nguồn từ quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và tổ chức quân đội: Giai cấp công nhân muốn giành chính quyền, lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản thì phải tổ chức ra một quân đội kiểu mới, được xây dựng vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Sức mạnh của quân đội cách mạng là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố: Con người, vũ khí, trang bị, nghệ thuật tác chiến...; trong đó, chính trị-tinh thần là yếu tố có ý nghĩa quyết định.

Diễn tập chiến đấu hiệp đồng quân, binh chủng của Quân đoàn 1. Ảnh: THẾ DUY

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người trực tiếp tổ chức thành lập, giáo dục và rèn luyện Quân đội ta. Người khẳng định: "Chúng ta phải ra sức xây dựng Quân đội ta thành một QĐND hùng mạnh, một quân đội cách mạng tiến lên chính quy và hiện đại, để giữ gìn hòa bình, bảo vệ Tổ quốc" ⁽²⁾ . Người chỉ rõ, xây dựng QĐND Việt Nam là xây dựng toàn diện, bao gồm tất cả các lĩnh vực quân sự, chính trị, hậu cần, kỹ thuật và trên mọi nhiệm vụ chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện, lao động sản xuất và công tác. Trong đó, phải đặc biệt quan tâm xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, vì: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại” ⁽³⁾ . Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản là nhân tố quyết định bản chất cách mạng, sự trưởng thành và chiến thắng của QĐND.

Quan điểm của Đảng ta về xây dựng, tổ chức quân đội vững mạnh toàn diện đã được hình thành từ rất sớm và không ngừng hoàn thiện qua các kỳ đại hội của Đảng. Ngay từ Đại hội VII đến Đại hội XII, việc xây dựng quân đội từng bước hiện đại đã được thực hiện theo đúng phương hướng, lộ trình, kế hoạch xác định và đạt được những kết quả quan trọng; trong đó, một số lĩnh vực có bước phát triển nhanh, mang tính đột phá, nên cần và phải “ưu tiên hiện đại hóa một số quân, binh chủng, lực lượng” ⁽⁴⁾ .

Trong những năm qua, Đảng bộ Quân đội đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc chủ trương xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; lấy xây dựng vững mạnh về chính trị và chuẩn mực "Bộ đội Cụ Hồ" làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh, trình độ SSCĐ của quân đội, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đã tích cực thực hiện điều chỉnh, tổ chức quân đội theo hướng "tinh, gọn, mạnh" theo Kết luận số 16-KL/TW và Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị; bước đầu đã đạt được một số kết quả quan trọng: Điều chỉnh, giải thể một số tổ chức trung gian, giảm quân số ở cơ quan chiến dịch, chiến lược, ưu tiên quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ SSCĐ, tuyến biên giới, hải đảo; đầu tư thích đáng cho các quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Công tác huấn luyện, giáo dục, đào tạo có nhiều đổi mới theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa...

Bộ đội Lữ đoàn 162, Vùng 4 Hải quân trong giờ huấn luyện. Ảnh: MINH HUY

Trong những năm tới, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có nhiều thay đổi nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Chiến tranh quy mô lớn ít có khả năng xảy ra, nhưng cạnh tranh chiến lược, xung đột cục bộ có thể diễn ra gay gắt hơn dưới nhiều hình thức. Các nước lớn vừa hợp tác, cạnh tranh, vừa đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau và can dự chi phối vào nội bộ các nước khác. Biển Đông và một số địa bàn chiến lược vẫn tiềm ẩn nhân tố gây mất ổn định và diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, đe dọa hòa bình, ổn định của khu vực và môi trường đầu tư phát triển. Các thế lực thù địch tăng cường chống phá với âm mưu, thủ đoạn mới và ngày càng công khai, trực diện hơn. Các yếu tố an ninh phi truyền thống tiếp tục diễn biến phức tạp; xuất hiện một số hình thái chiến tranh mới, làm thay đổi môi trường chiến lược và nghệ thuật tác chiến, đòi hỏi phải thay đổi cơ cấu tổ chức quân đội và trang bị vũ khí cho phù hợp.

Mặt khác, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) cùng với sự phát triển của khoa học, công nghệ đã có những tác động mạnh mẽ tới mọi mặt đời sống, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh... ở các cấp độ trên phạm vi toàn cầu, khu vực và trong từng quốc gia. Quốc phòng, quân sự là lĩnh vực ứng dụng nhanh nhất các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại. Các cuộc chiến tranh (nếu xảy ra) trong tương lai, chủ yếu sử dụng VKTB kỹ thuật công nghệ cao, quy mô lớn, cường độ cao. Chính vì vậy, tổ chức quân đội trong thời đại CMCN 4.0 cũng là vấn đề được đặt ra trong mối quan hệ con người và VKTB.

Đất nước ta bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, "chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay" ⁽⁵⁾ . Sau hơn 35 năm đổi mới đất nước; đến nay, kinh tế tăng trưởng từng bước vững chắc và ngày càng được cải thiện, quy mô kinh tế ngày càng mở rộng. “Các cân đối lớn của nền kinh tế về tích lũy - tiêu dùng, tiết kiệm - đầu tư... tiếp tục được bảo đảm, góp phần củng cố vững chắc nền tảng kinh tế vĩ mô” ⁽⁶⁾ . Vì vậy, Đảng, Nhà nước có điều kiện để đầu tư mua sắm và trang bị hiện đại cho quân đội đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Theo đó, cần nhận thức và giải quyết những vấn đề đặt ra là:

Thứ nhất, phải xây dựng quân đội tinh nhuệ về chính trị. Đó là, thường xuyên giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với quân đội; chăm lo xây dựng Đảng bộ Quân đội trong sạch vững mạnh, tiêu biểu, mẫu mực; lấy vững mạnh về chính trị và chuẩn mực "Bộ đội Cụ Hồ" làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh, trình độ SSCĐ. Khẳng định, Quân đội ta là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu tuyệt đối trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân; đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng trong quân đội, vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong toàn quân. Tích cực, chủ động đi đầu trong bảo vệ nền tảng tư tưởng, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Kiên quyết, kiên trì thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng gắn với Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị, Chỉ thị số 87-CT/QUTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh với các mô hình, cách làm sáng tạo, phù hợp.

Thứ hai, quân đội phải được xây dựng với chất lượng cao, “tinh binh, tinh cán”. Xây dựng quân đội tinh nhuệ, phải thực hiện tốt quan điểm “người trước, súng sau”. Theo đó, có giải pháp đột phá nâng cao chất lượng tuyển quân, tuyển sinh quân sự, tuyển dụng, bảo đảm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho quân đội. Trong huấn luyện bộ đội, kế thừa truyền thống nghệ thuật quân sự độc đáo của cha ông trong đánh giặc giữ nước và tinh hoa nghệ thuật quân sự thế giới, vận dụng sáng tạo và huấn luyện bộ đội sát thực tiễn chiến đấu. Muốn vậy, phải xây dựng được con người hiện đại, cách đánh hiện đại. Bộ đội phải làm chủ được vũ khí, khí tài hiện đại. Huấn luyện bộ đội tác chiến giỏi trên mọi địa hình và điều kiện, phương pháp tác chiến. Quân đội phải đào tạo được đội ngũ cán bộ có trình độ chỉ huy giỏi, sáng tạo cách đánh và tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học quân sự, vận dụng sáng tạo vào hoạt động thực tiễn, xây dựng nền nghệ thuật quân sự Việt Nam độc đáo, xử lý thắng lợi các tình huống trong thời bình và sẵn sàng đánh thắng chiến tranh kiểu mới của địch (nếu xảy ra trong tương lai). Đồng thời, đổi mới phong cách lãnh đạo, chỉ huy, điều hành quân đội theo hướng hiện đại, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, trí tuệ nhân tạo, các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong huấn luyện bộ đội, trong diễn tập tác chiến nhằm đưa bộ đội sát gần với thực tiễn chiến tranh, chiến trường.

Đẩy mạnh xây dựng chính quy, chấp hành pháp luật, kỷ luật, gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện "mẫu mực, tiêu biểu"; xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh và các tổ chức quần chúng vững mạnh tiêu biểu trong từng cơ quan, đơn vị; tạo chuyển biến vững chắc về chấp hành pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội. Đổi mới nội dung, chương trình giáo dục-đào tạo, phương pháp dạy học hiện đại ở các học viện, nhà trường, gắn nhà trường với đơn vị; thực hiện phương châm “cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu”, xây dựng “nhà trường thông minh”, tiếp cận những thành tựu của cuộc CMCN 4.0 trong huấn luyện-đào tạo. Chăm lo bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược; thu hút, phát triển và trọng dụng nhân tài, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thứ ba, triển khai việc tổ chức, cơ cấu lực lượng quân đội: Thực hiện sáp nhập, giải thể, điều chuyển, thành lập mới một số lực lượng theo hướng “tinh, gọn, mạnh”; quản lý chặt chẽ “đầu vào”, giải quyết quân số dôi dư theo biểu tổ chức, biên chế đã ban hành. Tổ chức lực lượng đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, sẵn sàng đáp ứng nhiệm vụ khi đất nước chuyển sang thời chiến. Tổ chức, cơ cấu lực lượng phải phù hợp với thế bố trí chiến lược đã được quy hoạch, điều chỉnh phù hợp với Chiến lược bảo vệ Tổ quốc và phát triển kinh tế-xã hội trong thời kỳ mới. Hoàn thành điều chỉnh, sắp xếp lại hệ thống nhà trường quân đội, nhà máy, cơ sở sửa chữa quốc phòng và các đoàn kinh tế-quốc phòng. Thực hiện giảm quân số ở các cơ quan, đơn vị, nhưng vẫn phải bảo đảm phục vụ cho các nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất; ưu tiên bảo đảm quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ SSCĐ ở địa bàn trọng điểm, tuyến biên giới, biển, đảo.

Thực hiện tốt công tác hậu cần, kỹ thuật bảo đảm cho các nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, diễn tập; đẩy mạnh tăng gia sản xuất, tổ chức tốt nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe bộ đội. Bên cạnh đó, cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp quân đội; chấn chỉnh, tăng cường quản lý và sử dụng đúng mục đích đất quốc phòng; hoàn thành quy hoạch và đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng theo hướng tinh, gọn, hiệu quả, hiện đại.

Thứ tư, tham mưu với Đảng, Nhà nước từng bước đầu tư mua sắm trang bị vũ khí kỹ thuật hiện đại, phù hợp với điều kiện kinh tế đất nước, quá trình hiện đại hóa quân đội và nghệ thuật tác chiến của ta; ưu tiên trang bị hiện đại cho một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đây chính là giải quyết mối quan hệ “con người và vũ khí”. Trong chiến tranh hiện đại, khi đã có “con người”, tất yếu phải phải có trang bị, vũ khí hiện đại... Việc mua sắm trang thiết bị, vũ khí phải chú trọng đón đầu công nghệ mới, gắn với quá trình hợp tác quốc tế về công nghiệp quốc phòng, chuyển giao công nghệ. Tăng cường đầu tư vốn và công nghệ cho hoạt động nghiên cứu chế tạo, cải tiến vũ khí, khí tài, trang bị kỹ thuật theo hướng hiện đại; nghiên cứu nâng cao tính năng kỹ thuật, chiến thuật của VKTB, tạo ra yếu tố bí mật, bất ngờ trong tác chiến bằng VKTB công nghệ cao để bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Làm chủ khí tài hiện đại và huấn luyện chiến đấu theo cách đánh của ta. Đẩy mạnh ứng dụng thành tựu của CMCN 4.0, như: Trí tuệ nhân tạo, rô-bốt, vật liệu mới, internet kết nối vạn vật, năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học, điện toán đám mây... cách thức tổ chức hoạt động quân sự trong điều kiện mới; tăng cường huấn luyện SSCĐ, diễn tập bằng phương pháp mô phỏng, tự động hóa chỉ huy với thời gian thực và tác chiến không gian mạng...

Thứ năm, xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng theo hướng lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, đạt trình độ khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại, có quy mô, tổ chức, cơ chế quản lý và hoạt động phù hợp, bảo đảm tập trung, thống nhất về quản lý nhà nước, phát huy được vai trò, trách nhiệm và sự tham gia tích cực, hiệu quả của thành phần kinh tế quốc dân. Từng bước xây dựng công nghiệp quốc phòng theo hướng tự chủ, tự cường, hiện đại, lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia, góp phần nâng cao tiềm lực, sức mạnh quân sự, quốc phòng của đất nước. Đến năm 2025, phấn đấu làm chủ công nghệ sản xuất VKTB kỹ thuật cho lục quân và các lực lượng thực thi pháp luật tại các tuyến biên giới, biển, đảo, các quân, binh chủng...; đến năm 2035, công nghiệp quốc phòng có sức cạnh tranh quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nghiên cứu, sản xuất được một số chủng loại VKTB, khí tài hiện đại cần thiết cho phòng thủ, bảo vệ đất nước, nhất là các loại vũ khí chiến lược. Phát triển vũ khí lục quân theo hướng hiện đại; ưu tiên hiện đại hoá các lực lượng hải quân, phòng không-không quân, tác chiến điện tử, trinh sát kỹ thuật, cảnh sát biển, tình báo, cơ yếu...; chủ động đối phó với tác chiến không gian mạng, cứu hộ, cứu nạn. Ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại và thành tựu của cuộc CMCN 4.0; nâng cao năng lực nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hoá các loại VKTB kỹ thuật có tính năng kỹ thuật, chiến thuật cao.

Để hoàn thành nhiệm vụ tổ chức quân đội “tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại”, trong tổ chức thực hiện, cần quán triệt phương châm chỉ đạo: Kiên trì, kiên quyết, triển khai đồng bộ các giải pháp, kết hợp chặt chẽ công tác tổ chức với công tác tư tưởng và công tác chính sách. Triển khai thực hiện có lộ trình, làm thận trọng từng bước, làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc ngay từ cơ sở; chủ động bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật. Tổ chức quân đội tinh, gọn, mạnh làm nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh là giải pháp nền tảng, để xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại và tiến lên hiện đại, bảo đảm cho Quân đội ta là công cụ sắc bén của Đảng và Nhà nước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Nguồn: Trung tướng, PGS, TS TRẦN VIỆT KHOA - Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Quốc phòng/qdnd.vn

( https://www.qdnd.vn/quan-doi-tien-len-hien-dai/to-chuc-quan-doi-tinh-gon-manh-tien-len-hien-dai-va-nhung-van-de-dat-ra-657829 )

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.48, 49.

(2) Hồ Chí Minh toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.585.

(3) Sdd, tập 7, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.217.

(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.149.

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 25.

(6) Sđd, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.9.