Ngay trong ngày làm việc đầu tiên, Quốc hội đã dành thời gian nghe Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ ngoại giao Phạm Bình Minh trình bày Báo cáo về tình hình biển Đông, việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương (HD-981) trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam; chủ trương và giải pháp của Việt Nam.

Bên lề kỳ họp Quốc hội, trao đổi với báo chí, nhiều đại biểu bày tỏ sự quan tâm, trách nhiệm đối với diễn biến tình hình. Các đại biểu cho rằng, việc Quốc hội nghe Chính phủ báo cáo và Quốc hội thảo luận về tình hình biển Đông, việc Trung Quốc hạ đặt trái phép dàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, là thể hiện trách nhiệm với cử tri cả nước.

Trước đó, trong phát biểu khai mạc kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nêu rõ: tình hình ở Biển Đông đang diễn biến hết sức phức tạp, khó lường. Việc Trung Quốc đặt giàn khoan trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cùng với sự hộ tống, trong đó có cả tàu chiến và máy bay quân sự bảo vệ, là sự vi phạm đặc biệt nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông; bất chấp cả những thỏa thuận cấp cao giữa hai Đảng và Nhà nước Việt – Trung. Hòa bình và an ninh đang bị đe dọa. Đồng bào ta thực sự lo lắng và kiên quyết phản đối; cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm, chia sẻ và tỏ tình đoàn kết với Việt Nam.

“Bằng mọi biện pháp kiên quyết đấu tranh bảo vệ chủ quyền quốc gia, đồng thời kiên trì giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, kiên trì bảo vệ, giữ vững quan hệ hữu nghị truyền thống giữa nhân dân hai nước Việt Nam – Trung Quốc” – Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh.

Còn theo ông Vũ Mão - nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội thì tại kỳ họp này Quốc hội có thể ra một thông điệp chính thức về tình hình Biển Đông và việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan, với các nội dung: Hoan nghênh nhân dân đã biểu thị lòng yêu nước cao cả, sẵn sàng vì Tổ quốc, biểu dương các chiến sĩ, ngư dân đang chiến đấu, lao động nơi tiền tuyến; Ủng hộ cách xử lý của lãnh đạo Đảng, nhà nước vừa qua, nhấn mạnh ngăn chặn sự kích động; Tỏ thái độ kiên quyết bảo vệ chủ quyền Tổ quốc; Đánh tín hiệu với nhân dân thế giới và nhân dân Trung Quốc rằng người Việt Nam yêu chuộng hòa bình, muốn là bạn với các nước, đặc biệt là Trung Quốc, để có được sự chia sẻ, cảm thông…

Nhưng một điều cần thiết, quan trọng là thể hiện thái độ rất thiện chí với nhân dân Trung Quốc. Họ cũng như nhân dân Việt Nam đều yêu chuộng hòa bình. Còn hành động trái phép là của một bộ phận lãnh đạo Trung Quốc.

Theo ông Vũ Mão, nhân dân Trung Quốc hiện chưa hiểu vì lãnh đạo của họ đang tuyên truyền đó là vùng biển của Trung Quốc, để rồi nói rằng đặt giàn khoan là chính đáng, phê phán Việt Nam hiếu chiến, gây sự.

“Tôi cho rằng, Quốc hội sẽ lấy tinh thần của Bác Hồ là “dĩ bất biến ứng vạn biến” để xử lý tình hình. Chúng ta cũng sẽ đánh đi một tín hiệu với thế giới rằng: Việt Nam yêu chuộng hòa bình, Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền của đất nước và cũng sẵn sàng đàm phán để xây dựng quan hệ hữu nghị với các nước.” – ông Vũ Mão nói.

Còn đại biểu Quốc hội, Nhà sử học Dương Trung Quốc thì khẳng định: “Biển Đông trở thành vấn đề nóng của toàn xã hội nhất là với Quốc hội họp thời điểm này. Sáng nay, tất cả các phát biểu từ Khai mạc của Chủ tịch Quốc hội, báo cáo của Phó thủ tướng đều nói rất rõ quan điểm của chúng ta, nó đã trở thành vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia. Ta cũng nói rất thẳng, ai đúng ai sai, và đòi hỏi của chúng ta là gì”.

Theo ông Dương Trung Quốc, trước mắt ta lấy đấu tranh ngoại giao là hàng đầu. Và ở ngay hiện trường ta thể hiện  thái độ của chúng ta, phải duy trì hòa bình, không tạo cớ để Trung Quốc gây ra xung đột. Ta thấy TQ luôn luôn tìm cớ, nếu tránh được, thì chúng ta tạo ra được điều kiện để đạt mục đích là làm cho thế giới nhận thức ra vấn đề, nhất là  trong bối cảnh hiện nay thế giới có rất nhiều điểm nóng khác  nhau.

Từ góc độ người làm sử, ông Dương Trung Quốc cho rằng, chúng ta phải lấy chính nghĩa của chúng ta là sức mạnh cao nhất. Và ông Dương Trung Quốc dẫn chứng về các cuộc kháng chiến cứu nước, gần đây nhất là kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ… theo đó, điều quan trọng bây giờ, bên cạnh việc ứng phó với Trung Quốc, phải nhanh chóng tạo sự đồng thuận trong dân, phương sách đối phó Trung Quốc.

Cũng theo ông Dương Trung Quốc, trong lúc này việc tăng cường sức mạnh trên biển là đương nhiên, mạnh ngoài biển rất quan trọng nhưng mạnh trong đất liền còn quan trọng hơn.

“Có thể đã đến lúc chúng ta sắp xếp, điều chỉnh lại để khắc phục những cái yếu của chúng ta trong điều hành kinh tế  thời gian qua. Kinh tế vững chúng ta mới có sức để trường kỳ đấu tranh với Trung Quốc” – ông Dương Trung Quốc nói./.