Trên đường từ sân bay về Phủ Chủ tịch, hàng nghìn người dân Hà Nội đứng hai bên đường tay cầm cờ hoa đón chào, hô vang: "Viva Cuba! Viva Phi-đen!" Có nơi Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô còn dừng xe bắt tay người dân Hà Nội. Không khí vô cùng sôi động. Tại Phủ Chủ tịch, Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam Lê Duẩn, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh và Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đón và hội đàm với Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô. 

Trong chuyến đi này, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rôđã thực hiện được một trong những ước nguyện của mình là tới thăm vùng đất mới được giải phóng Quảng Trị và gặp gỡ Lãnh đạo Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Trung tuần tháng 9-1973, một chuyến bay đặc biệt đã đưa Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô cùng Đoàn đại biểu Chính phủ Cuba và Thủ tướng Phạm Văn Đồng tới Đồng Hới (Quảng Bình), để tiếp tục đi bằng ô tô vào Quảng Trị.

Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô trong vùng giải phóng tại tỉnh Quảng Trị. Ảnh Tư liệu.

Trong suốt thời gian trên máy bay cũng như đi trên đường, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô chăm chú quan sát, nhìn thấy những cánh đồng, đoạn đường, cầu cống và làng mạc bị bom đạn cày xới, nét mặt của Chủ tịch nghiêm lại, đồng cảm và chia sẻ với những hy sinh mất mát to lớn của nhân dân Việt Nam. 

Đoàn xe đi được khoảng 20 km từ Đồng Hới, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô bỗng nhiên đề nghị cho dừng xe vì nhìn thấy một số người đang cáng một người bị thương. Chủ tịch cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng xuống xe và hỏi thăm ân cần nữ thanh niên mới 17 tuổi bị thương do bom bi nổ khi cô đang cùng Đoàn Thanh niên địa phương lấp hố bom. 

Xúc động mạnh mẽ, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô tức thời lệnh cho Đại sứ Cuba Valdes Vivo bố trí ô tô chở nạn nhân ra Vĩnh Linh cấp cứu và đồng thời, quyết định giúp Việt Nam xây dựng một bệnh viện tại Đồng Hới. Tinh thần: "Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu mình" đã thể hiện trong từng cử chỉ của Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô.

Sau buổi gặp mặt với đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại "thủ đô" Cam Lộ (Quảng Trị), Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô đi thăm và dự mít tinh tại cao điểm 241 Tân Lâm, vốn là căn cứ lớn của Mỹ mới được ta giải phóng, nơi vẫn còn ngổn ngang xác xe tăng, thiết giáp, đại bác của địch. Với vóc dáng to lớn, oai phong lẫm liệt, trong bộ quân phục xanh ô liu, đội mũ lưỡi trai, đi giày cao cổ, được các chiến sỹ giải phóng bao quanh, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và dõng dạc hô to như mệnh lệnh: "Các đồng chí hãy mang lá cờ bách chiến bách thắng này cắm tại Sài Gòn!", "Hẹn gặp lại tại Sài Gòn sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng!".

Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô đặc biệt ca ngợi cuộc chiến đấu anh hùng của quân và dân ta, kịch liệt lên án cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ, bày tỏ tình đoàn kết, sự ủng hộ của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân Cuba anh em đối với chiến thắng vĩ đại của nhân dân Việt Nam anh hùng, của Quân Giải phóng miền Nam anh dũng đã đánh bại đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng từng phần Tổ quốc Việt Nam yêu quý và đánh giá "chiến thắng này có ý nghĩa cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc của các nước trên thế giới".

Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô đứng trên một chiếc xe tăng của Mỹ do quân giải phóng thu giữ tại chiến trường Quảng Trị. Ảnh Tư liệu.

huyến thăm Việt Nam đầu tiên của Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô và sự hiện diện của nhà lãnh đạo kiệt xuất của nhân dân Cuba anh em, người bạn lớn của nhân dân Việt Nam, vị Nguyên thủ nước ngoài đầu tiên đặt chân tới tuyến lửa ở vùng đất vừa mới được giải phóng ở miền Nam Việt Nam đã trở thành nguồn động viên và cổ vũ lớn lao đối với quân và dân ta, nhất là nhân dân miền Nam trong cuộc đấu tranh giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Bắc-Nam. 

Ngày nay, mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác truyền thống tốt đẹp giữa Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước Việt Nam-Cuba càng được tăng cường và củng cố. Hai bên tiếp tục dành cho nhau sự tin cậy và tin tưởng đặc biệt cao, sự ủng hộ và giúp đỡ lẫn nhau vô tư, trong sáng. 

* Trong chuyến thăm năm 1973, Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô đã quyết định tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế quan trọng gồm: Khách sạn Thắng Lợi (Hồ Tây, Hà Nội); Bệnh viện Việt Nam-Cuba tại Đồng Hới (Quảng Bình), trại bò Mộc Châu, trại gà Lương Mỹ và đường cao tốc Xuân Mai; tặng bò giống, gà giống và chi hơn 6 triệu USD để mua thiết bị hiện đại, đồng thời cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam tham gia cùng bộ đội Trường Sơn mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh; giúp đào tạo trên 1.000 sinh viên Việt Nam ở trình độ đại học và cao học và vận động ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên Hợp Quốc…

Hiện nay, Bệnh viện Việt Nam-Cuba tại đường Hữu Nghị, phường Nam Lý, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, là một công trình hoàn chỉnh, gồm 5 khối nhà chính, có tổng diện tích hơn 2 vạn m2 trên khu đất 6 ha với 550 giường bệnh, gồm 32 khoa phòng với 572 nhân viên, trong đó trình độ đại học và sau đại học là 200 người.

Hoàng Lương - Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao