Ngay từ những ngày đầu xây dựng chính quyền cách mạng, Đảng và Nhà nước luôn coi trọng công tác thanh tra, đã giao cho Thanh tra giúp Chính phủ "giám sát tất cả các công việc và các nhân viên của các Uỷ ban hành chính và các cơ quan của Chính phủ". Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nặng nề đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra tiêu chuẩn cán bộ thanh tra "phải là những người rất có uy tín". Người căn dặn: "cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được". Tư tưởng đó là cơ sở, nền móng cho việc xây dựng hệ thống tư tưởng, tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra nói chung, Thanh tra Hà Tĩnh nói riêng.

Theo Quyết nghị số 171 NQ/HT ngày 02/4/1958 của BCH Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh, Thanh tra Hà Tĩnh được thành lập, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Thời kỳ đầu, hoạt động thanh tra chủ yếu phục vụ công tác sửa sai trong cải cách ruộng đất, cải tạo công thương nghiệp, hợp tác hoá sản xuất nông nghiệp, xem xét giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân. Trong điều kiện mới thành lập, người ít, việc nhiều, nhưng Thanh tra Hà Tĩnh đã vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ; được Bác Hồ khen ngợi về công tác "giải quyết đơn thư của công dân, góp phần ổn định tư tưởng cho cán bộ và đồng bào" tại Hội nghị Thanh tra toàn Miền Bắc lần thứ III ngày 05/3/1960.

Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đặc biệt là những năm đế quốc Mỹ leo thang đánh phá ở Miền Bắc, theo chủ trương chung, tổ chức thanh tra Hà Tĩnh chuyển về Văn phòng Uỷ ban hành chính tỉnh, nhưng vẫn duy trì hoạt động, tập trung làm tốt công tác giải quyết khiếu nại tố cáo. Năm 1970, Uỷ ban hành chính tỉnh đã có quyết định số 667/QĐ-UB ngày 10/11/1070 thành lập Uỷ ban thanh tra tỉnh Hà Tĩnh theo Nghị định số 164/CP, NĐ số 165/CP về kiện toàn bộ máy tổ chức thanh tra. Biên chế từng bước được tăng cường, công tác giải quyết khiếu nại tố cáo được thực hiện tốt hơn; hoạt động thanh tra mở rộng trên tất cả các lĩnh vực.

Ngành đã thực hiện nhiều cuộc thanh tra lớn ở các doanh nghiệp nhà nước gắn với việc giải quyết đơn thư tố cáo của công dân. Trong gian khổ của chiến tranh, đội ngũ những người làm công tác thanh tra không ngừng được tôi luyện trưởng thành; hoạt động của ngành góp phần cùng Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà thực hiện tốt các nhiệm vụ trọng tâm của đất nước, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn.

Sau giải phóng miền Nam thống nhất đất nước và thời kỳ thực hiện công cuộc đổi mới, tỉnh Nghệ Tĩnh được hình thành từ sự hợp nhất 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, Thanh tra Nghệ Tĩnh phát huy sức mạnh tổng hợp của 40 năm kinh nghiệm, tiếp tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Năm 1991, Hà Tĩnh tái lập tỉnh, Thanh tra tỉnh Hà Tĩnh bước vào công cuộc đổi mới với bao khó khăn, bộn bề của những ngày đầu. Được sự quan tâm của Cấp uỷ, chính quyền các cấp, toàn ngành đã nỗ lực phấn đấu, khắc phục khó khăn, tập trung xây dựng tổ chức lực lượng, bám sát các mục tiêu phát triển KTXH tỉnh nhà. Thanh tra Hà Tĩnh đã tham mưu có hiệu quả cho cấp uỷ, chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động thanh tra, tiếp dân, giải quyết KNTC, phòng chống tham nhũng, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, nâng cao hiệu lực quản lý, trật tự, kỷ cương pháp luật.

Lãnh đạo Thanh tra tỉnh trao Nhà tình nghĩa cho mẹ Bảy

Trong hơn 20 năm qua, ngành Thanh tra Hà Tĩnh đã thực hiện hàng ngàn cuộc thanh tra, kiểm tra trên lĩnh vực kinh tế xã hội; phát hiện sai phạm và xử lý về kinh tế hàng trăm tỷ đồng; đã tham mưu tiếp công dân, xử lý đơn thư; giải quyết khiếu nại, tố cáo đạt tỷ lệ bình quân hàng năm trên 93%. Tham mưu triển khai thực hiện kịp thời, có hiệu quả nhiệm vụ PCTN theo tinh thần Nghị quyết 04 Hội nghị TW 3 (Khoá X) và Pháp luật PCTN trên địa bàn tỉnh. Hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo, PCTN đã động viên, phát huy những nhân tố tích cực; hạn chế, phòng ngừa và xử lý các vi phạm trên các lĩnh vực kinh tế xã hội; kiến nghị bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách sát hợp tình hình thực tế; tăng cường trật tự, kỷ cương.

Đặc biệt, trong những năm gần đây Thanh tra Hà Tĩnh đã triển khai thực hiện toàn diện các nhiệm vụ công tác, đáp ứng kịp thời các yêu cầu, nhiệm vụ công việc đột xuất cấp uỷ, chính quyền địa phương giao. Chỉ tính riêng những tháng đầu năm 2012, toàn ngành đã kết thúc 213/241 cuộc thanh tra tại 6.375 đơn vị, tổ chức, cơ sở SXKD. Tổng giá trị phát hiện sai phạm qua thanh tra hơn 31 tỷ đồng, kiến nghị thu hồi gần 18 tỷ đồng; kiến nghị thu hồi 150.830,4m² đất…

Thực hiện nhiệm vụ đấu tranh PCTN, ngành Thanh tra đã “dốc toàn lực”, tập trung chỉ đạo và trực tiếp tham gia, thực hiện công tác PCTN với nhiều giải pháp tích cực. Một số vụ việc điển hình như đã được ngành Thanh tra làm rõ, chuyển hồ sơ kiến nghị các cơ quan chức năng có thẩm quyền xử lý như: vụ việc cố ý làm trái tại Công ty XNK Hà Tĩnh, quản lý đấu tư công trình tại KKT Cửa khẩu Cầu Treo, quản lý sử dụng đất tại xã Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên) hay các vụ việc tại xã Cương Gián (Nghi Xuân), Thị trấn Thạch Hà (Thạch Hà).

Đặc biệt, thực hiện kế hoạch kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, phức tạp kéo dài, Thanh tra Hà Tĩnh đã phối hợp với Tổ công tác của Thanh tra Chính phủ thực hiện tổng rà soát các vụ việc trên địa bàn toàn tỉnh. Sau một thời gian tổ chức thực hiện, đến nay các vụ việc KNTC phức tạp, kéo dài đã được thống nhất phương án giải quyết. Hầu hết các “nút thắt” KNTC tồn đọng đã được tháo gỡ, tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội cơ sở đảm bảo ổn định.

Có thể nói, trên chặng đường 67 năm xây dựng và phát triển, Thanh tra Hà Tĩnh đã không ngừng đổi mới, phát triển mạnh mẽ, đóng góp một phần công sức vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với thành tích đạt được qua các thời kỳ, Thanh tra Hà Tĩnh đã được Đảng, Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ghi nhận và đánh giá cao. Nhiều tập thể và cá nhân đã được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý. Thanh tra Hà Tĩnh được tặng thưởng 03 Huân chương lao động các loại: hạng Ba (năm 2000), hạng Nhì (năm 2005), hạng Nhất (năm 2010); nhiều tập thể, cá nhân được tặng Huân chương lao động hạng III; cờ xuất sắc, bằng khen và các danh hiệu thi đua khác.

Trao đổi với chúng tôi, ông Thái Sinh – Chánh Thanh tra tỉnh cho biết: Sự trưởng thành và lớn mạnh của ngành hôm nay là nhờ có sự quan tâm lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền; sự chỉ đạo sát sao về chuyên môn, nghiệp vụ của Thanh tra Chính phủ. Bên cạnh đó là sự phối hợp giúp đỡ của các ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và đặc biệt là sự tin tưởng, ủng hộ, chia sẻ của các tầng lớp nhân dân. Những kết quả mà ngành đạt được nhờ những nỗ lực, cố gắng, công sức, trí tuệ của lớp lớp các thế hệ cán bộ, công chức trong ngành. Khắc ghi lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của dưới", thời gian tới, mỗi cán bộ, công chức Thanh tra Hà Tĩnh nguyện tiếp tục vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.