Niềm vui từ quê nhà. Ảnh: Tư liệu

Những con đường Trường Sơn ngày đánh Mỹ cõng nặng trên lưng cả hậu phương chi viện cho tiền tuyến lớn, nên đây là nơi thu hút nhiều bom đạn của kẻ thù nhất. Sống dưới vòm trời “Mưa bom bão đạn” như vậy, nhưng chúng tôi không chịu thua kẻ thù khi muốn cướp đi cái tết cổ truyền dân tộc của những người lính. Năm nào cũng thế, khi mùa mưa vừa dứt, mùa hanh khô lại đến, nắng bừng lên là không khí Tết đã bừng lên trong từng ánh mắt, lời nói của người Trường Sơn rồi. Mỗi đứa một vùng quê, tục lệ ăn tết, chơi tết của làng xã mình cứ nối nhau kể ra trong lúc hộ tống những chiếc xe hay trong đêm lấp hố bom đã làm vơi bớt sự mệt nhọc và nỗi nhớ nhà đau đáu của những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong. Đau lòng lắm khi có đồng đội vừa mới kể cho bạn bè nghe hương vị tết quê mình, và không quên mời “ngày chiến thắng tất cả hãy về quê tớ ăn tết xả giàn”, thì nửa giờ sau đã vĩnh viễn gửi lại tuổi thanh xuân ở Trường Sơn.

Ngày ấy ở Trường Sơn, trong khi con trai láu cá chúng tôi bàn chuyện ăn Tết, chơi Tết thì các cô gái đảm đang lại lo toan cho cái Tết. Ngay từ đầu tháng Chạp, các cô đã lặng lẽ tìm dưới đáy ba lô những chiếc áo sơ mi với đủ sắc màu: trắng, hồng, xanh da trời, để chuẩn bị khoác lên mình, góp phần làm cho cánh rừng Trường Sơn thêm tươi mới khi xuân về. Không ít các chàng trai đã len lén đến vuốt ve những chiếc áo ấy khi được phơi dưới tán lá xanh um… Các cô còn băng rừng đến những vùng sâu, cách xa đường tuyến mà bom đạn kẻ thù chưa đến được để bưng những giò phong lan về chăm sóc chờ đón Tết… Ngoài những món đồ hộp được hậu phương cung cấp tương đối đầy đủ, trước Tết khoảng nửa tháng, hàng ngày, mỗi tiểu đội ở Trường Sơn đều cử ra một tay súng thiện xạ nhất vào rừng sâu săn bắn để có thêm mấy ký thịt tươi cải thiện trong ngày Tết.  

Đến tối hai tám, tiểu đội hì hục ngồi gói bánh chưng. Năm đầu chưa có ai biết đùm bánh cho vuông thành sắc cạnh, không có lá dong chúng tôi đùm lá chuối, không có lạt giang thì buộc lạt nứa… Bắc lên nấu sôi ùng ục, ai ai cũng vui đáo để. Nấu được dăm ba tiếng đã có cậu đòi vớt ra thử.

Thế rồi, chờ mãi Tết cũng đến. Đêm ba mươi, cả tiểu đội chờ đón giao thừa trong căn nhà nửa nổi nửa chìm, mấy cái đèn dầu ma dút bốc khói mù mịt, ngồi một lúc thò tay vào lỗ mũi như quẹt vào chảo quân dụng. Mấy cô gái năm đầu tiên ăn tết xa bố mẹ, rủ nhau vào hầm ngồi khóc rấm rứt… Cánh con trai với thuốc Tam Đảo, chè Hồng Đào, mứt Hà Nội… đứa nào đứa nấy cố trổ hết tài nói dóc ra để tạo được sự chú ý của phái yếu… Chiếc đài bán dẫn được tăng cường đôi pin mới - lúc hát chèo, khi ngâm thơ… Đêm giao thừa ở Trường Sơn như dài hơn ở quê hương, chuyện trò chán chê chúng tôi nghêu ngao hát. Mấy cô gái đã quên buồn đem ngay bát đũa ra gõ nhịp… Trời dần sáng, một năm mới bắt đầu. Đứa nọ chúc đứa kia chóng lớn, nhanh có người yêu, chúc cho tiền tuyến thắng lớn để đất nước hòa bình, giang sơn thu về một mối…!

Tôi đã có những cái tết như thế ở Trường Sơn. Đã mấy mươi năm đi qua, trải biết bao vui buồn của cuộc sống, nhưng mỗi khi gió mùa Đông Bắc se lạnh, cây đã trút hết lá dồn sức vào làm nụ, lòng tôi lại nôn nao nhớ về những năm tháng tuổi trẻ chốt giữ đường hành lang mặt trận ăn tết tại Trường Sơn. Hẳn miền ký ức ấy sẽ còn theo tôi và bao đồng đội đi suốt cuộc đời!

Nguyễn Huy Liệu