Nhìn lại chặng đường xây dựng NTM ở Kỳ Tân (Kỳ Anh), nếu không phải người trong cuộc, ít ai biết được nguyên do vì sao chỉ trong một thời gian ngắn, địa phương đã hoàn thành 19 tiêu chí. Chủ tịch UBND xã Kỳ Tân - Lê Văn Phâng cho biết: “Năm 2012, địa phương mới được lựa chọn là đơn vị phải hoàn thành 19 tiêu chí trước năm 2013. Lúc đó, chúng tôi chỉ mới hoàn thành 9 tiêu chí. Những tiêu chí còn lại chủ yếu phụ thuộc vào nguồn lực. Làm thế nào để hoàn thành 10 tiêu chí còn lại trong vòng 2 năm trở thành bài toán vô cùng khó khăn đặt trên vai Đảng bộ và nhân dân xã Kỳ Tân”.

Ở thời điểm thử thách đó, Kỳ Tân đã có thêm điểm tựa từ đơn vị nhận đỡ đầu xây dựng NTM là Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh. Bằng nhiều cách làm khác nhau, Đảng ủy Khối kịp thời phối hợp với địa phương tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong việc huy động nguồn lực, tiếp cận cơ chế, chính sách trong quá trình xây dựng NTM ở địa phương. Đồng thời chỉ đạo, phối hợp với các đảng ủy, chi ủy trực thuộc giúp Kỳ Tân rà soát lại các tiêu chí đã đạt và chưa đạt để có giải pháp, lộ trình thực hiện.

Sau 2 năm tiến hành đỡ đầu xã Kỳ Tân, Đảng ủy Khối các cơ quan tỉnh đã phối hợp với địa phương vận động người dân tự giác hiến trên 31.000 m2 đất, phá bỏ 7.000m tường rào, ki-ốt để mở rộng đường, xây dựng và thành lập mới 6 mô hình, HTX. Đồng thời kêu gọi, vận động các đơn vị hỗ trợ địa phương gần 20 tỷ đồng xây dựng kết cấu hạ tầng, phục vụ phát triển sản xuất.

Theo chủ trương của tỉnh, quá trình xây dựng NTM ở mỗi xã đều có ít nhất một cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đỡ đầu, hỗ trợ. Thế nhưng, không phải địa phương nào cũng “may mắn” như Kỳ Tân. Năm 2014, xã Phù Việt (Thạch Hà) phấn đấu hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM. Theo rà soát, đến nay, địa phương đã hoàn thành 13 tiêu chí. Các tiêu chí được xác định sẽ hoàn thành trong năm được đánh giá “xương xẩu” và khó hoàn thành nếu không xây dựng được phương pháp triển khai sáng tạo, phù hợp. Hơn ai hết, người dân xã Phù Việt cũng đã lường trước những khó khăn, thử thách trên. Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Đăng Thuần, với truyền thống cách mạng của “Làng đỏ” anh hùng, người dân xã Phù Việt quyết tâm hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng NTM đúng hẹn.

Nông thôn mới Phù Việt (Thạch Hà) 

Phó Chủ tịch UBND xã Phù Việt cho rằng, vẫn biết người dân giữ vai trò chủ thể trong xây dựng NTM, nhưng sẽ thuận lợi hơn nếu trong quá trình triển khai, đã nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ của đơn vị nhận đỡ đầu. Được biết, theo quyết định phân công của UBND tỉnh, xã Phù Việt được đơn vị Dự trữ quốc gia khu vực Hà Tĩnh đỡ đầu xây dựng NTM. Nhưng theo phản ánh của lãnh đạo xã, từ khi có quyết định phân công đến nay, đơn vị đỡ đầu vẫn “bặt vô âm tín”, chưa một lần xuất hiện tại địa phương.

Cách Phù Việt không xa, người dân Thạch Liên cũng chung nỗi niềm. Cán bộ phụ trách NTM xã Thạch Liên - Lê Hữu Ninh ao ước, nếu nhận được sự đồng hành của đơn vị đỡ đầu (Trường Cao đẳng VH-TT&DL Nguyễn Du), chắc rằng việc hoàn thành tiêu chí văn hóa sẽ dễ dàng hơn. Nếu được hỗ trợ xây dựng kế hoạch tuyên truyền, tổ chức các sự kiện văn hóa - thể thao, thì nhu cầu thụ hưởng các giá trị tinh thần của người dân sẽ được đáp ứng tốt hơn. Tương tự, xã nghèo miền núi Phú Phong (Hương Khê) cũng mỏi mắt ngóng chờ đơn vị đỡ đầu (Bưu điện tỉnh).

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh, trong 3 năm triển khai, các đơn vị, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đã đỡ đầu, tài trợ cho các địa phương gần 300 tỷ đồng. Đặc biệt, các đơn vị như: Sở Công thương, Bộ CHQS tỉnh, Bộ đội Biên phòng tỉnh… đã có nhiều cách làm hay, thực hiện có hiệu quả việc đỡ đầu, giúp đỡ các địa phương, góp phần đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo yếu tố bền vững trong quá trình xây dựng NTM.

Tuy nhiên, bên cạnh những đơn vị thể hiện tốt vai trò, nhiều đơn vị vẫn còn thờ ơ, chiếu lệ trong công tác đỡ đầu hỗ trợ. Nguyên nhân là do một số đơn vị còn bỡ ngỡ, lúng túng trong việc triển khai công tác đỡ đầu. Mặt khác, một số địa phương nhận đỡ đầu cách xa đơn vị nên việc điều động lực lượng, phương tiện đi lại khó khăn. Nhiều đơn vị không tham gia làm kinh tế, nguồn kinh phí còn hạn hẹp, phần lớn huy động từ sự đóng góp của CBCNV nên khả năng đầu tư các công trình giúp địa phương còn hạn chế. Bên cạnh đó, cũng phải nhìn nhận thẳng thắn rằng, nhiều địa phương chưa chủ động khâu nối với đơn vị đỡ đầu, chưa hiểu hết ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tài trợ, đỡ đầu nên đang chỉ dừng lại mức chờ “cho” để “nhận”.