Trong TPB có nhiều nội dung chung chung, định tính, không dễ chỉ ra một cách cụ thể, nếu người TPB không tự giác, cầu thị. Chẳng hạn: sự suy thoái về tư tưởng chính trị; thực hiện quy định những điều đảng viên không được làm; thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư; công tác quy hoạch, đào  tạo,  bồi  dưỡng,  đánh giá, bố trí, bổ nhiệm, đề bạt, luân chuyển cán bộ; việc kê khai tài sản cá nhân cán bộ và gia đình họ... Những nội dung này rất phức tạp, đa dạng, có những vấn đề chưa có chuẩn quy định thống nhất, nên trong kiểm điểm, TPB không thể kết luận ngay được đúng, sai.

Do  vậy,  khi  đối  chiếu việc TPB & PB của cá nhân, tập thể với tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, trước hết cần đi vào những biểu hiện hoạt động cụ thể hàng ngày của người cán bộ, đảng viên. Chẳng hạn: việc ăn ở, đi lại, sinh hoạt hằng ngày có tiết kiệm không, có gần gũi, gắn bó với nhân dân không?, có cậy quyền, cậy thế không?, có lợi dụng chức vụ, quyền hạn theo kiểu “một người làm quan cả họ được nhờ không”...?. Chính từ những biểu hiện rất cụ thể, nhân dân có thể nhìn nhận, đánh giá người cán bộ, đảng viên đó có học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh không để có thể tin tưởng, gửi gắm tâm tư nguyện vọng của mình. Dưới đây xin nêu một biểu hiện cụ thể về tấm gương đạo đức, tác phong của Bác mà bất kỳ ai trong chúng ta đều có thể học tập, làm theo:

Trong suốt cuộc đời mình, Bác luôn sống một cuộc sống bình dị, yêu thiên nhiên, môi trường, gắn bó, hòa đồng với thiên nhiên. Vì thế, thiên nhiên (sông, núi, trăng, sao, chim, hoa...) thường xuất hiện trong thơ của Người ngay cả khi thân  thể  ở  trong  lao,  hay khi “chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà...”. Khi trở về Hà Nội,  Người  không  ở  nhà cao cửa rộng của Phủ toàn quyền Đông Dương cũ mà ở trong khu nhà đơn sơ, hòa đồng với thiên nhiên. Đồng thời, Người luôn luôn quan tâm đến việc xây dựng môi trường sống trong lành từ những việc làm nhỏ hàng ngày đến những kế hoạch lớn của đất nước. Trong sinh hoạt hàng ngày, thông qua  những  việc  làm  nhỏ của  mình,  Bác  thể  hiện rõ mong muốn xây dựng một môi trường sống trong lành, bền vững cho các thế hệ tương lai.

Học tập và làm theo tấm gương của Bác Hồ ở khía cạnh này, người cán bộ lãnh đạo quản lý khi TPB & PB cần liên hệ xem ý thức bảo vệ môi trường sống của mình ra sao, cách ăn ở thế nào, có vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm có  những  quyết  định  ảnh hưởng xấu đến môi trường hay không. Đối với những người có chức, quyền, cần tự kiểm điểm xem mình có trực tiếp hay gián tiếp làm cho  môi  trường,  sinh  thái bị hủy hoại hay không, có đưa ra những quyết định mà vô tình hay hữu ý tàn phá, hoang phí tài nguyên thiên nhiên hay không, có hy sinh lợi ích môi trường lâu dài vì lợi ích kinh tế trước mắt hay không...? Một trong những vấn   đề   nhức   nhối   trong bảo vệ môi trường là rừng của chúng ta đã và đang bị tàn phá một cách nghiêm trọng, trong đó có nguyên nhân quản lý lỏng lẻo, thiếu trách nhiệm của những cán bộ lãnh đạo, quản lý địa phương, cơ sở, nơi có rừng... Trách nhiệm của họ ở đó sẽ được kiểm điểm TPB & PB ra sao?.

Chủ tịch Hồ Chí Minh không  chỉ  xây  dựng,  tạo cho mình môi trường sống trong lành, hòa hợp thiên nhiên mà còn là người khởi đầu muốn tạo nên truyền thống mới trong nhân dân Việt  Nam:  Tết  trồng  cây vì  lợi  ích  mười  năm  của đất nước. Người đã phát động phong trào Tết trồng cây rộng lớn trong toàn thể nhân dân, từ các em thiếu nhi, thanh niên cho đến các cụ phụ lão. Người cho rằng: Việc này tốn kém ít mà lợi ích nhiều. Và Người chỉ rõ: Trong mười năm, nước ta phong cảnh sẽ ngày càng tươi đẹp, khí hậu điều hòa hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Từ đó, Bác trồng cây và luôn vận  động  tất  cả  các  tầng lớp xã hội làm theo.

Một số cán bộ khi xuống địa phương, cơ sở cũng làm theo Bác: Trồng cây lưu niệm. Thế nhưng ở những nơi đắc địa, ai cũng muốn ghi danh mình bằng việc trồng các cây ở vị trí nhiều người biết nhất, thành thử có khi chỉ một khoảng đất hẹp mà có đến cả chục thứ cây khác nhau chen chúc, chật   chội,   thậm   chí   có những  loại  cây  “kỵ”  nhau lại được trồng cạnh nhau. Hơn nữa, trồng rồi, việc chăm sóc không được giao trách  nhiệm  cụ  thể,  thiếu sự quan tâm, cho nên, được một thời gian, nhiều cây bị còi cọc, úa vàng. Bác nhiều lần thẳng thắn phê bình việc “trồng cây gây rừng nhưng không coi trọng, chú ý chăm sóc để cây chết”; phải “trồng cây nào sống cây đó, tốt cây đó”, tránh tiến hành hình thức,  chạy  theo  diện  tích, số lượng.  Phải chăng, việc cán bộ lãnh đạo trồng cây kiểu như vậy là vì “cái oai” của mình chứ đâu “vì lợi ích mười năm”?. Do vậy, nên chăng, các vị lãnh đạo khi có dịp trồng cây lưu niệm thì nên học tập Bác là trồng cây chỗ đất rộng rãi, trồng những cây phù hợp với thổ nhưỡng khí hậu ở nơi đó, tốt nhất là trồng cây trên đồi, để mọi người làm theo?.

Hay nói một vấn đề khác, cho đến nay, ở nước ta, chưa có  cơ  quan  nào  thống  kê bao nhiêu con cán bộ lãnh đạo, quản lý đi học nước ngoài bằng tiền của tổ chức hay của người khác; có bao nhiêu trường hợp cha - con, anh - em, vợ - chồng cùng làm việc trong một cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước một cách sai quy định. Không ít người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, đơn vị đưa những người thân của mình giữ chức vụ lãnh đạo về tổ chức nhân sự, tài vụ, kế toán, thủ quỹ,... cho cơ quan, tổ chức, đơn vị đó... Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần phê phán hiện tượng nhận người thân quen vào cơ quan nhà nước làm việc, “một người làm quan cả họ được nhờ”.

Có thể nói còn rất nhiều việc cụ thể hằng ngày mà Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là tấm gương mẫu mực cho cán bộ, đảng viên chúng ta làm theo. Vì vậy, trong đợt kiểm điểm TPB & PB theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” chúng ta cần phải thực hiện nghiêm túc, thẳng thắn, công khai, minh bạch, dân chủ, chỉ ra những hạn chế, yếu kém để khắc phục  và  chỉnh  đốn,  đồng thời cần phát huy những mặt mạnh, những mặt tích cực để tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

V.N.L