Lớp thanh niên yêu nước cùng với lứa tuổi Lý Tự Trọng trưởng thành từ khi có Đảng, đi theo Đảng về sau này đã trở thành những cốt cán chủ chốt của Đảng của Cách mạng như Nguyễn Văn Cừ, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Chí Thanh, Nguyễn Văn Linh, Võ Chí Công, Tố Hữu, Đỗ Mười.v.v.. Đây là lớp tuổi trẻ cùng với bậc đàn anh như Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập… đã góp phần viết nên trang sử vẻ vang trong thời gian từ khi Đảng ra đời đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, giành độc lập thống nhất Tổ quốc. Trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, thế hệ thanh niên vào lứa tuổi 17-18 của Lý Tự Trong dồi dào sức xuân đã đi đầu giành chính quyền ở nhiều địa phương. Đơn cử như ở huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) chính những thanh niên, trí thức này đã xông vào huyện đường buộc Tri huyện đầu hàng và đứng ra tổ chức giành chính quyền quy mô toàn huyện vào ngày 16/8/1945 trước khi nhận được chủ trương khởi nghĩa từ Ủy ban Việt Minh liên tỉnh và Phân ban Việt Minh Nam Hà, thuộc vào những huyện giành chính quyền sớm nhất trong cả nước.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, tấm gương trẻ tuổi Lý Tự Trọng được xuất hiện khắp nơi. Tiêu biểu là hình ảnh của Kim Đồng, của đội du kích thiếu niên Đình Bảng, Trần Văn Ơn, Võ Thị Sáu... Từ buổi đầu kháng chiến lớp thanh niên lên đường Nam tiến với khí thế hào hùng và lập công xuất sắc tiêu biểu như liệt sĩ Lê Bình; rồi lớp lớp thanh niên gia nhập quân đội nhân dân và chiến đấu anh dũng với những tấm gương sáng ngời như Phan Đình Giót, La Văn Cầu, Cù Chính Lan… Cũng chính lứa tuổi họ đã lập nên những chiến thắng lẫy lừng như Việt Bắc, Biên giới, Hòa Bình và đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu.

Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, theo gương Lý Tự Trọng, thanh niên, sinh viên, học sinh Sài Gòn - Chợ Lớn xuống đường đấu tranh trước mũi súng quân thù tiêu biểu như Lê Quang Vịnh, Huỳnh Tấn Mẫm, Nguyễn Thái Bình, Võ Thị Thắng, Trương Mỹ Hoa.v.v..., người thanh niên thợ điện Nguyễn Văn Trỗi trước khi bị giặc bắn vẫn hô vang 3 lần: “Hồ Chí Minh muôn năm”, Hồ Chí Minh muôn năm cũng là cách mạng muôn năm, cũng là con đường chiến đấu giành độc lập dân tộc muôn năm. Ở miền Bắc, thanh niên, học sinh, sinh viên tham gia phong trào “Ba sẵn sàng”, chắc tay cày, tay súng, tay bút trong lao động sản xuất, trong chiến đấu và học tập vì sứ mệnh xây dựng và bảo vệ miền Bắc, cùng miền Nam chiến đấu giành thống nhất đất nước. Những năm tháng này ở miền Nam lừng danh với những chiến thắng như Núi Thành, Ấp Bắc, Bình Giã…, thì ở miền Bắc có trận đầu thắng lớn ngày 05/8/1964 và trên quê hương Lý Tự Trọng lập chiến công vang dội vào ngày 26/3/1965. Tất cả vì miền Nam lớp lớp thanh niên tham gia quân đội, thanh niên xung phong chiến đấu trên các chiến trường trong Nam ngoài Bắc, xuất hiện nhiều tấm gương noi theo Lý Tự Trong như Thái Văn A, Nguyễn Viết Xuân, Lê Mã Lương... và sự hy sinh cao cả của 10 cô gái thanh niên xung phong ở Ngã ba Đồng Lộc, sự dũng cảm kiên cường của anh hùng La Thị Tám đều ở lứa tuổi 18 - 20. Trong chiến dịch Đại thắng Mùa xuân năm 1975, đội quân chủ lực của các sư đoàn, binh đoàn đã lập nên chiến công đó, đại đa số là thanh niên còn trai trẻ với khí thế tổng động viên những năm 1972 - 1973 hầu hết thanh niên lứa tuổi 20 từ nông thôn, từ các công trường, nhà máy và đặc biệt là từ các trường đại học, cao đẳng, phổ thông lên đường gia nhập quân đội vào Nam chiến đấu.

Tiếp tục phát huy truyền thống trong kháng chiến, ngày nay noi theo tấm gương Lý Tự Trọng, thế hệ trẻ đã có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp đổi mới ở trên tất cả các lĩnh vực của xã hội và cũng là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với nhiều tấm gương trẻ tuổi trên các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, sản xuất, kinh doanh, hoạt động văn hóa - xã hội, quốc phòng -an ninh… Lứa tuổi vàng đó đã góp phần làm rạng danh Việt Nam trên trường quốc tế với những tên tuổi nổi bật như Phạm Tuân, Đặng Thái Sơn, Ngô Bảo Châu… với những kết quả xuất sắc của các đoàn tham gia thi Olimpíc quốc tế..

Như vậy có thể nói, tuổi trẻ Lý Tự Trọng không chỉ nêu lên tấm gương một thời mà đã được các thế hệ lứa tuổi Anh tiếp nối, được nhân lên thành một tiềm năng, một sức mạnh vô song xuyên suốt thời gian của lớp lớp thanh niên cùng với cả dân tộc ở thời đại Hồ Chí Minh. Sức mạnh đó được hun đúc và nung nấu từ truyền thống lập nghiệp xây dựng quê hương đất nước và chiến đấu chống ngoại xâm để bảo vệ và gìn giữ nền độc lập dân tộc suốt bao đời nay và được tiếp sức bởi lý tưởng cách mạng của Đảng và Bác Hồ.

Ngày nay trước một thế giới mở, thế giới phẳng nhưng cũng đầy biến động, nước nhà đang thực hiện công cuộc đổi mới và đã đạt được những thành tựu to lớn, nhưng trước mắt còn nhiều khó khăn và thách thức. Con đường đi tới của cách mạng đang đặt ra cho thế hệ trẻ những sự lựa chọn trước thời cơ và áp lực mới. Lúc này tấm gương Lý Tự Trọng và của các thế hệ thanh niên đi trước vẫn đang soi sáng cho chúng ta kể cả sự định hướng về mục tiêu lý tưởng cũng như sự hành xử trước những nhiệm vụ cụ thể mà cuộc sống đang đặt ra. Cuộc đấu tranh mới đang xuất hiện những mâu thuẫn mới yêu cầu tuổi trẻ phải có bản lĩnh để phân định và vững vàng trên con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn. Học tập và noi theo tấm gương Lý Tự Trọng, mỗi chúng ta hãy chiến đấu để vượt qua chính mình trước những cám dỗ tầm thường, những tiêu cực đang diễn ra hoặc đang rình rập để ám hại mình. Để chiến thắng được chúng thì luôn phải sống có bản lĩnh, có lý tưởng; sống có trách nhiệm với bản thân, với gia đình, với cộng đồng, với xã hội; hết lòng vì tổ quốc vì nhân dân.

Con đường cách mạng mà Lý Tự Trọng đã tuyên bố “đó là con đường duy nhất không có con đường nào khác”, tấm gương hy sinh cao cả của Anh chiến đấu cho con đường đó ngày nay vẫn còn soi rọi để chúng ta đi tới trong hoàn cảnh mới. Hành trang của Anh và các thế hệ lứa tuổi của Anh có được đã trải qua bao gian nguy, nhưng cũng rất vẻ vang. Cuộc hành trình vẻ vang đó đang được tiếp tục bàn giao cho thế hệ trẻ chúng ta để vững bước đi tới trong sự nghiệp đổi mới ngày nay vì một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vì một Tổ quốc Việt Nam độc lập thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ tiến bước trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Tự hào với Lý Tự Trọng, người con của quê hương, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, thanh niên Hà Tĩnh đã cùng với toàn dân từ đó đến nay luôn sống lao động chiến đấu và học tập để bảo vệ và xây dựng quê hương, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cao cả của đất nước. Hà Tĩnh là tỉnh làm nên Xô viết Nghệ - Tĩnh; một trong bốn tỉnh giành chính quyền đầu tiên; là tỉnh không để cho thực dân Pháp đứng chân trọn được một ngày; là tỉnh luôn đảm bảo thông đường, thông xe, lập nhiều chiến công hiển hách trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Là một tỉnh nghèo, bước vào thời kỳ đổi mới gặp biết bao khó khăn, nhưng phát huy truyền thống vẻ vang của quê hương, Hà Tĩnh đã có những sáng tạo và bứt phá đi lên theo lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Hà Tĩnh phải làm sao cho tình hình nổi bật lên”. Tuổi trẻ Hà Tĩnh tự hào có hình ảnh của anh hùng Lý Tự Trọng luôn là tấm gương sáng để noi theo trong hành trang đi tới, trong sự nghiệp phấn đấu vì Tổ quốc Việt Nam, vì quê hương Hà Tĩnh giàu mạnh, văn minh./.

T.S Đặng Duy Báu